Ποια ήταν τα αποδεικτικά στοιχεία της ελληνικής πλευράς που δεν άφηναν περιθώριο αμφιβολιας για την αρχαιοαπηλία.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη βρέθηκε την Δευτέρα στην Ατλάντα των Ηνωμένων Πολιτειών, για την παραλαβή τριών ιδιαίτερα σημαντικών ελληνικών αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο του επναπατρισμού τους στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα η παράδοση και παραλαβή έγινε στο χώρο του Πανεπιστημίου του Emory και του Μουσείου MichaelCarlos και περιλάμβανε τις παρακάτω τρεις αρχαιότητες:
- Πήλινη μινωική λάρνακα –του τύπου λουτήρα– με διακόσμηση ψαριών στο εσωτερικό και στυλιζαρισμένου χταποδιού στο εξωτερικό, που χρονολογείται στον 14ο αι. πΧ.
- Μαρμάρινο άγαλμα νεαρής γυναικείας μορφής που στηρίζεται με τον αριστερό αγκώνα σε υψηλό κορμό δένδρου και χρονολογείται στον 2ο αι. π.Χ., και
- Μαρμάρινη ανδρική ιματιοφόρα μορφή καθισμένη σε δίφρο, προερχόμενη από τον ανάγλυφο διάκοσμο αττικού επιτύμβιου ναΐσκου του τρίτου τέταρτου του 4ου αι. π.Χ.
Πρόκειται για τρία αντικείμενα που προέρχονται από τρεις διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας, την Κρήτη, την Ήπειρο και την Αττική, αλλά έχουν ένα κοινό στοιχείο: Και τα τρία έχουν διακινηθεί από κυκλώματα αρχαιοκαπήλων πριν καταλήξουν στο Μουσείο Carlos ως προϊόντα παράνομης διακίνησης.
Η κ. Μενδώνη κατά την σχετική ομιλία της στην τελετή, τόνισε: «Χρειάστηκαν 16 και πλέον χρόνια μέχρι να φτάσουμε, σήμερα, στην αίσια έκβαση. Μέσα στο διάστημα αυτό η ελληνική πλευρά διαρκώς εμπλούτιζε με νέα στοιχεία την τεκμηρίωση της παράνομης διακίνησής τους. Ήδη από το 2007, όταν περιήλθαν σε γνώση των αρμοδίων Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού στοιχεία, που αμφισβητούσαν την νομιμότητα της απόκτησης από το Μουσείο της μινωϊκής λάρνακας και του αγάλματος της γυναικείας μορφής, άρχισαν οι επαφές των δύο πλευρών για την επιστροφή τους. Το 2021, προστέθηκε μία ακόμη αρχαιότητα, η μαρμάρινη ανδρική μορφή, καθώς τα στελέχη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών εντόπισαν στοιχεία για την παράνομη διακίνησή της. Η αφοσίωση και το πείσμα της διευθύντριας Βασιλικής Παπαγεωργίου και της αρμόδιας Τμηματάρχη Έλενας Βλαχογιάννη, που εργάστηκαν εντατικά από το 2019 για να συγκεντρώσουν με κάθε δυνατό τρόπο την τεκμηρίωση της προέλευσης των τριών ελληνικών αρχαιοτήτων, έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Εκτός από τις πολαρόιντ φωτογραφίες των αντικειμένων αυτών σε προσωρινούς χώρους αποθήκευσης που διέθεταν οι ελληνικές αρχές, συγκεντρώθηκαν και άλλα αποδεικτικά στοιχεία, όπως οι δικαστικές αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων, που αποφαίνονταν ότι η μαρμάρινη ανδρική μορφή ήταν προϊόν παράνομης ιδιοποίησης και παράνομης εξαγωγής, στοιχεία από δικογραφίες που τεκμηρίωναν ότι το γυναικείο άγαλμα είχε προέλθει από παράνομη ανασκαφή στην περιοχή της Ηπείρου και έγγραφα και φωτογραφίες που αποδείκνυαν την παράνομη διακίνηση της μινωικής λάρνακας.
Όπως σε όλες τις περιπτώσεις διεκδικήσεων, και αφού πλέον το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού διέθετε όχι ενδείξεις, αλλά ισχυρές αποδείξεις, απέστειλε την πλήρη τεκμηρίωση και υπέβαλε δια των διπλωματικών αρχών επίσημο αίτημα επαναπατρισμού τους το 2021. Πολύτιμος αρωγός στην κοινή προσπάθεια ήταν ο Πρόξενος μας στην Ατλάντα Θεόδωρος Δημόπουλος, ο οποίος συντόνισε προσωπικά τις επαφές και τον διάλογο ανάμεσα στο Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και το αμερικανικό Μουσείο τα τελευταία τρία χρόνια.
Όμως, και από την πλευρά του Μουσείου Carlos, η αλλαγή της στάσης του ήταν εμφανής. Ο διευθυντής του Μουσείου HenryKim ήταν εκείνος που δεν αρκέστηκε στην ανταλλαγή επιστολών, αλλά ταξίδεψε ο ίδιος στην Αθήνα, προκειμένου να συζητήσει από κοντά με τα στελέχη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών το θέμα και να αξιολογήσει τα επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς. Και είναι ο HenryKim αυτός, που αντιλήφθηκε το βάρος των πειστηρίων τεκμηρίωσης και εισηγήθηκε στο Διοικητικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου του Emory να επιστραφούν τα τρία αντικείμενα εκεί όπου ανήκουν, στην Ελλάδα.
Το Μουσείο Carlos έρχεται να προστεθεί σε έναν κατάλογο μουσείων σε όλο τον κόσμο που τα τελευταία χρόνια καταβάλλουν σημαντική προσπάθεια να ερευνήσουν ζητήματα προέλευσης των αντικειμένων των συλλογών τους. Μουσεία που τα στελέχη τους έχουν το θάρρος να γνωστοποιήσουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους και να επιστρέψουν στις χώρες προέλευσης τα αντικείμενα, που διαπιστώνουν ότι συνδέονται με παράνομες πράξεις. Όταν, μάλιστα, η κίνηση αυτή γίνεται από ένα Μουσείο άμεσα συνδεδεμένο με ένα Πανεπιστημιακό Ίδρυμα, η πράξη αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Ευαισθητοποιεί τους φοιτητές μέσα από τέτοιες πράξεις για την παγκόσμια μάστιγα αρπαγής και παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών από κυκλώματα αρχαιοκαπήλων, που προσδοκούν μόνον στο κέρδος, οδηγώντας στην απώλεια αναντικατάστατων και πολύτιμων αρχαιολογικών, ιστορικών και επιστημονικών πληροφοριών. Επιπλέον, διδάσκει στους νέους επιστήμονες υψηλές αξίες, όπως ο σεβασμός στον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά της κάθε χώρας, αναπόσπαστα στοιχεία της ταυτότητας κάθε λαού.
Με τον επαναπατρισμό των τριών αρχαιοτήτων εγκαινιάζεται μια νέα σελίδα πολιτιστικής συνεργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας με το Μουσείο Μ.C. Carlos και το Πανεπιστήμιο του Emory της Ατλάντα. Το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας θα συμβάλλει με κάθε τρόπο, ώστε η συνεργασία αυτή να αποτελέσει την αφετηρία ενός γόνιμου επιστημονικού διαλόγου των δύο πλευρών και να δώσει την ευκαιρία μέσα από περιοδικές εκθέσεις και δανεισμούς αρχαιοτήτων να προβληθεί ο ελληνικός πολιτισμός. Αυτό που θα πρέπει να συγκρατήσουμε από τη σημερινή ημέρα είναι ότι ο καλοπροαίρετος διάλογος ανάμεσα στους φορείς θα πρέπει να είναι η βάση για κάθε διεκδίκηση και κάθε επιστροφή πολιτιστικών αγαθών στη χώρας προέλευσής τους.
ΚλείνονταςθέλωναεκφράσωτιςειλικρινείςευχαριστίεςμουστουςΔραRavi Bellamkonda, Provost and Executive Vice President for Academic Affairs of the Emory University, ΔραHenry Kim, Associate Vice Provost and Director of the Michael Carlos Museum, ΔραAnnie Shanley, Assistant Registrar and Provenance Researcher of the Michael Carlos Museum καικ. ΘεόδωροΔημόπουλο, ΠρόξενοτηςΕλλάδαςστηνΑτλάντα. Τέλος, ευχαριστώ και συγχαίρω τις συνεργάτιδες μου στο Υπουργείο Πολιτισμού, κ.κ. Βάσω Παπαγεωργίου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού και Έλενα Βλαχογιάννη, προϊσταμένη του Τμήματος Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, καθώς και όλα τα στελέχη της Διεύθυνσης».
Πηγή: http://www.ant1news.gr