Η Μάχη στα Δερβενάκια: Ο Θρίαμβος του Νικηταρά και το Δράμα των Αιχμαλώτων

Στις 26 Ιουλίου 1822, πραγματοποιήθηκε η ιστορική μάχη στα Δερβενάκια, ένα κομβικό γεγονός στην ελληνική επανάσταση. Ο Νικηταράς, γνωστός για την ανδρεία και την ικανότητά του στη μάχη, δεν περιορίστηκε απλώς στους πρώτους πυροβολισμούς. Χάρη στην παρατηρητικότητα και την αποφασιστικότητά του, διαπίστωσε την αναταραχή και τον πανικό των Τούρκων, που προήλθε από την πολυήμερη πίεση των Ελλήνων επαναστατών.

Αφού επιθέθηκε με σθένος, ο Νικηταράς χρησιμοποίησε μέχρι και τέσσερα γιαταγάνια, από τα οποία το τελευταίο κόλλησε στην παλάμη του, που είχε πρηστεί από τον αγώνα. Παρά την φρικτή κατάσταση και τη βία της αναμέτρησης, οι μάχες δεν γίνονται με «κομφετί» αλλά με γενναιότητα και αφοσίωση.

Οι επαναστάτες πολεμούσαν με θάρρος, ελίσσονταν και εκμεταλλεύονταν την τοπογραφία. Σκοτώνοντας τους διασπασμένους Τουρκοαλβανούς, διαμόρφωναν μια τρομακτική εικόνα του πεδίου της μάχης. Όπως περιγράφει ο Φωτάκος, η κατάσταση ήταν δραματική, καθώς οι Τούρκοι είχαν ακολουθήσει πρακτικές σκλαβιάς, με τους Έλληνες αιχμαλώτους να εκπέμπουν κραυγές απελπισίας και πόνο.

Η άφιξη του Δράμαλη με τον στρατό του προκάλεσε πανικό στους Έλληνες, αλλά ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αντέτεινε και οργάνωσε αντεπίθεση. Με γρήγορες κινήσεις, κήρυξε πανστρατιά και κατάφερε την κατάληψη στρατηγικών θέσεων στην Αργολίδα, εφαρμόζοντας την τακτική της «καμμένης γης». Έτσι αφαίρεσε τη δυνατότητα προμήθειας από τον Δράμαλη.

Ο Δράμαλης, αποδεσμευμένος από τη στρατηγική του, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Κόρινθο. Η συμπεριφορά του και η στρατηγική του τον οδήγησαν σε δεινή θέση, προκαλώντας του μεγάλες απώλειες στις 26 Ιουλίου, όπου οι Τούρκοι υπέστησαν εκτός από ήττα και την απώλεια πάνω από 3.000 ανδρών.

Ανάμεσα στους διακριθέντες πολεμιστές ήταν ο Νικηταράς, ο Υψηλάντης και ο Παπαφλέσσας. Η μοίρα του Δράμαλη, ωστόσο, είχε προδιαγραφεί. Καθώς είχε υποστεί μεγάλες ήττες, το ηθικό του έπεσε και υπήρξε θύμα των συνεπειών της απογοήτευσης του Σουλτάνου. Σύντομα, εγκαταλείποντας το στρατό του, κατέφυγε στην Κόρινθο.

Στο τέλος του Οκτωβρίου εκείνου του έτους, ο Δράμαλης πέθανε από την απογοήτευσή του για την ήττα του, ενώ ο Κολοκοτρώνης ανακηρύχθηκε Αρχιστράτηγος της Πελοποννήσου, κερδίζοντας τον σεβασμό και την εκτίμηση των συμμάχων του. Το σχέδιο και η τακτική του «Γέρου του Μοριά» δεν μόνο αποσόβησαν την καταστροφή της επανάστασης, αλλά και την ενδυνάμωσαν, διασφαλίζοντας τα θεμέλια της ελευθερίας.